عاشورا و وقایع تاریخی آن

عاشورا چیست؟

معنی کلمه عاشورا چیست؟

چه اتفاقات مهم تاریخی در این روز اتفاق افتاده است؟

روزه روز عاشورا؟

 عاشورا در لغت
روز دهم ماه محرم را عاشورا گویند، زیرا عدد ده را در عربی عشر می گویند و این کلمه به چند لفظ مختلف در کتابهای لغت عربی ذکر شده است مانند عاشوراء - عشوراء - عاشورا - عشورا- عاشور بر وزن هارون [ المصباح المنیر ص156] در بعضی از کتاب های قاموس عربی، عاشورا روز نهم محرم را نیز گفته اند [لسان العرب 4/ 569] و علمای لغت در اصل کلمة عاشورا اختلاف دارند، بعضی می گویند عاشورا کلمة عربی است و بعضی دیگر عاشورا را کلمة عبرانی خوانده اند. [دائرة المعارف بستانی/11/ 445]

سبب نامگذاری عاشورا به این اسم
در مورد نامگذاری این روز به نام عاشورا اقوال و روایات متعددی ذکر شده است بعضی می گویند که سبب نامگذاری عاشورا به این نام همانا دهم ماه محرم است و این قول واضح تر و نزدیکتر به دهم ماه محرم است، و گفته شده است که عاشورا روزی است که خداوند تعالی ده پیامبرش را با ده کرامت افتخار بخشیده است که از قرار ذیل است.
اول: در این روز، خداوند موسی  (ع)  را نصرت بخشید، در دریا راه را برایش باز نمود تا از چنگ فرعون نجات یافت و فرعون با لشکرش غرق گردید.
دوم: در این روز کشتی نوح  (ع)  با سلامتی در جودی استقرار یافت.
سوم: در این روز یونس  (ع)  از شکم نهنگ نجات یافت.
چهارم: در این روز خداوند توبة آدم  (ع)  را پذیرفت.
پنجم: در این روز یوسف (ع)  از قعر چاه تاریک بیرون آورده شد.
ششم: در این روز عیسی  (ع)  به دنیا آمد و در همین روز به آسمان برده شد.
هفتم: در این روز خداوند داود  (ع)  را مورد عفو و بخشش خود قرار داد.
هشتم: در این روز ابراهیم  (ع) چشم به جهان گشود.

نهم: در این روز چشمان یعقوب (ع)   دو باره روشن گردید و بینا شد.
دهم: در این روز گناهان گذشته و آیندة پیامبر بزرگ اسلام صلی الله علیه وآله وسلم بخشیده شد. [عمدة القاری 11/ 117]
درکتاب های تاریخ خصائص زیادی در مورد روز عاشورا ذکر شده است که ارتباطی به نامگذاری آن ندارد، و در مورد پیامبران باید گفت که خصائص و کرامات آنان بالاتر از این عدد است، و بعضی گفته اند که عاشورا بخاطر این، به این اسم نامگذاری شده است که خداوند امت محمد صلی الله علیه وآله وسلم را به ده کرامات مشرف ساخته است که بطور مختصر آنرا بیان می داریم:
1 - ماه رجب که بر دیگر ماه ها فضیلت دارد.
2 - ماه شعبان که بر دیگر ماه ها فضیلت دارد.
3 - ماه مبارک رمضان که فضیلت آن بر همه آشکار است.
4 - شب قدر که بهتر از هزار ماه است.
5 - روز عید که روز پاداش دادن خداوند به بندگان است.
6 - روز های ده گانة (ذی الحجه) که روزهای ذکر خداوند است.
7 - روز عرفه که روزه گرفتن در این روز کفارة گناهان دو سال است.
8 - روز عید اضحی یا روز قربانی که سبب نزدیکی به خداوند است.
9 - روز های جمعه که بهترین روزهای هفته است.
10 - روز عاشورا که روزه گرفتن درین روز کفارة گناهان یک سال قبل است. [اللباب فی الجمع بین السنه والکتاب 1/ 431]

امر به روزه گرفتن عاشورا

هنگامیکه پیامبر گرامی مان حضرت محمد صلی الله علیه وآله وسلم در ماه ربیع الاول سال اول هجری به مدینة منوره هجرت کردند، و ماه محرم سال دوم هجری را در مدینه سپری نمودند، دیدند که یهود در روز عاشورا روزه می گیرند، زیرا پیامبرشان موسی  (ع)  این روز را روزه می گرفت. آن حضرت صلی الله علیه وآله وسلم یارانش را به روزه گرفتن این روز امر نمود. صبح روز دهم محرم بود که آن حضرت صلی الله علیه وآله وسلم دستور دادند تا همگی این روز را روزه بگیرند در حالیکه بعضی از مردم مانند روزهای دیگر شروع به خوردن و نوشیدن کرده بودند، آنحضرت صلی الله علیه وآله وسلم به قریه ها و دهکده های اطراف مدینه نیز اشخاصی فرستاد تا به مردم اطلاع دهند که روزه بگیرند و کسانیکه در این روز شروع به خوردن و نوشیدن نموده بودند نیز از خوردن و نوشیدن امتناع ورزند و بقیة روز را روزه بگیرند، در این مورد احادیث زیادی روایت شده است که ما بطور نمونه به ذکر چندی اکتفا می کنیم:
1 -حضرت ابوهریره رضی الله عنه روایت می کند که رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرمود:» بهترین روزه بعد از ماه رمضان، ماه محرم است، و بهترین نماز بعد از نماز های پنجگانه نماز شب است»( مسلم 2/ 821)

زیرا ماه محرم نخستین ماه سال است بنابراین اگر با عمل نیک مانند روزه آغاز گردد، سال بهتر و پر از برکت خواهد بود.

2-از ابی قتاده رضی الله عنه روایت است که آنحضرت صلی الله علیه وآله وسلم فرموده است:» امیدوارم که خداوند روزة عاشورا را سبب کفارة گناهان سال گذشته قرار دهد(مسلم 2/ 819)